Άρθρο του σ. Γιάννη Καραστάθη για τον ελιγμό του ΔΣΕ στο Γράμμο

«Φωνή της Αλήθειας», αρ. φυλ. 19, 15 - 31 Αυγούστου 1994, σελ. 2 και 4

46 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΛΙΓΜΟ ΤΟΥ Δ.Σ.Ε. ΣΤΟ ΓΡΑΜΜΟ (20-21.8.1948)

στη μνήμη εκείνων που θυσιάστηκαν για την επιτυχία του Ελιγμού

Γιάννη Β. Καραστάθη

Η δράση του ΔΣΕ είχε ανησυχήσει σοβαρά την κυβέρνηση της Αθήνας και τους υπερπόντιους προστάτες της, ιδιαίτερα μετά την αποτυχία τους να διαλύσουν το ΔΣΕ στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις το 1947. Γι ‘ αυτό και τον Απρίλη ακόμα του 1948 άρχισαν μια χωρίς προηγούμενο κλιμάκωση των επιχειρήσεων κατά του ΔΣΕ για την οριστική συντριβή και διάλυσή του. Η επιχείρηση ονομάστηκε συνθηματικά “Κορωνίδα”. Το ΓΕΣ το διήυθυνε προσωπικά ο αμερικανός υπερστράτηγος Βαν Φλητ. Ο συσχετισμός των δυνάμεων ήταν 1:10 σε άνδρες και 1:50 σε πολεμικό υλικό και τεχνικά μέσα, εκτός την αεροπορία και τα μηχανοκίνητα. Συγκεκριμένα ο κυβερνητικός στρατός παράταξε τις έξη από τις εφτά Μεραρχίες, εκατό πυροβόλα και το σύνολο σχεδόν της αεροπορίας του, δηλαδή πάνω από 120 χιλιάδες στρατό.
Ο ΔΣΕ αντιπαράταξε στην Πίνδο έξη ταξιαρχίες ήτοι 10-11 χιλιάδες μαχητές. Η υπόλοιπη δύναμη του ΔΣΕ ήταν διαμοιρασμένη βάσει σχεδίου στην υπόλοιπη χώρα. Η 3η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, που συνήλθε το Σεπτέμβρη του 1947 με την καθοδήγηση του σ. Ν. Ζαχαριάδη, αποφάσισε την παραπέρα ανάπτυξη και σφυριλάτηση του ΔΣΕ σε ταχτικό λαϊκό-επαναστατικό στρατό ικανό να αντέξει στις μεγάλες δοκιμασίες, με επιτυχία να αντιμετωπίσει τις συντονισμένες μεγάλες επιχειρήσεις του εχθρού ευκολότερα να πραγματοποιήσει την αποστολή του. Και μια απ ‘ αυτές τις δοκιμασίες ήταν και οι επιχειρήσεις στο Γράμμο-Βίτσι τον Ιούνη-Σεπτέμβρη του 1948, που σι αμερικάνοι νεο-αποικιοκράτες και κυβερνήτες της Αθήνας τις θεωρούσαν όντως κορωνίδα, απόγειο, συντριβή του ΔΣΕ, υπολογίζοντας και στη βοήθεια του Τίτο, που τον Ιούνη του 1948 ανοιχτά αποστάτησε στο στρατόπεδο του ιμπεριαλισμού, καθώς και στο σπάσιμο και τη λιποταξία του Μ. Βαφειάδη.
Ο σ. Ν. Ζαχαριάδης, στην 3η Ολομέλεια, χάραξε τη σωστή Στρατηγική και Τακτική του ΔΣΕ που είναι: “Εφόσον ο εχθρός έχει μια σοβαρή, μια πολλαπλάσια υπεροχή σε αριθμό και υλικό, η άμεση στρατηγική μας επιδίωξη είναι, με την αδιάκοπη ενεργετική φθορά, να μειώσουμε σε τέτοιο βαθμό την εχθρική αυτή υπεροχή ώστε να μπορέσουμε να περάσουμε σε στρατηγική αντεπίθεση για την ανατροπή του εχθρού, για την εφαρμογή του στρατηγικού μας σχεδίου που είναι η απελευθέρωση της Ελλάδας από τους ξένους ιμπεριαλιστές και τον μοναρχοφασισμό”.
Η πρώτη φάση των επιχειρήσεων κατά του ΔΣΕ άρχισε στις 14 Ιούνη 1948 στον Ν.Α. Γράμμο. Παρόλη την υπεροχή του κυβερνητικού στρατού σε άνδρες και τεχνικά μέσα τανκς, κ.α., που τους εφοδίαζαν οι αμερικάνοι έμποροι του πολέμου για να κρατήσουν το προγεφύρωμά τους στην Ελλάδα, οι γενναίοι μαχητές και οι μαχήτριες, ο ΔΣΕ κράτησε 70 ολόκληρες μέρες το Γράμμο. Μάτωσε και εξουθένωσε τον αντίπαλο στρατό και προετοίμασε τον ελιγμό από το Γράμμο στο Βίτσι που άρχισε στις 20 και τελείωσε στις 25 Αυγούστου 1948 με απόλυτη επιτυχία.
Τι ήταν ο ελιγμός του ΔΣΕ από το Γράμμο στο Βίτσι, που τη σημασία του δεν μπόρεσαν να συλλάβουν, να προβλέψουν και να τον αποτρέψουν οι στρατιωτικοί εγκέφαλοι των ΕΠΑ και του ΓΕΣ;
Ήταν μέρος του Στρατηγικού Σχεδίου που είχε αποφασίσει η 3η Ολομέλεια και επεξεργαστεί το Ανώτατο Πολεμικό Συμβούλιο με πρόεδρο το σ. Ν, Ζαχαριάδη:
α) Ο ελιγμός δεν έπρεπε να γίνει αυθόρμητα και βιαστικά, αλλά όταν θα πραγματοποιούνταν το πρώτο μέρος του σχεδίου, δηλαδή το μάτωμα και η ηθική και φυσική εξάντληση του κυβερνητικού στρατού σε τέτοιο σημείο που να μην μπορεί αμέσως να αναλάβει σοβαρή επιθετική ενέργεια κατά του ΔΣΕ.
β) Δεν θα υποχωρούσαμε όπου μας πίεζε ο εχθρός, προς την Αλβανία ή προς το εσωτερικό της χώρας, αλλά εκεί που πρόβλεπε το σχέδιο, εκεί που ήθελε ο Δημοκρατικός Στρατός.
γ) Η σύμπτυξή μας, βέβαια, πραγματοποιήθηκε λίγο νωρίτερα, λόγω του αιφνιδιασμού της διοίκησης της 102 Ταξιαρχίας του Γ. Γιαννούλη στα στρατηγικής σημασίας υψώματα του Γκόλιου, Κάμενικ, Μπάτρας, χωρίς όμως να επηρεάσει σοβαρά το Σχέδιο.
δ) Το δρομολόγιο, ο στόχος, ο ποιό αδύνατος κρίκος της αλυσίδας του κλοιού, ήταν η ΑΛΕΒΙΤΣΑ.
ε) Η νέα βάση εξόρμησης, ο αντικειμενικός σκοπός ήταν να πιάσουμε, και να ενισχύσουμε έγκαιρα τις δυνάμεις μας, το βουνό ΒΙΤΣΙ και ποιό συγκεκριμένα τα υψώματα Μάλι-Μάδι.
Γιατί η ανώτατη διοίκηση του ΔΣΕ διάλεξε την Αλεβίτσα και όχι κάποιο άλλο σημείο, εκεί δηλαδή που πιεζόμασταν περισσότερο απ’ τον εχθρό;
α) Γιατί, οι τοποθεσίες αυτές: Αλεβίτσα, Μονόπυλο, Καλή Βρύση, Λιποταμία, Κομνηνάδες, Κορφούλια, Πολύνερο, κα. ήταν ποιό αδύνατα οχυρωμένες και ο κλοιός δεν είχε βάθος.
β) Το ΓΣΕ στρατού και η διοίκηση της Ι5ης Μεραρχίας με τον υποστράτηγο Γερακίνη που κρατούσε τον τομέα αυτόν, υποτίμησαν τις δυνάμεις και την αντοχή του ΔΣΕ καθώς και την ικανότητα της ηγεσίας του, άμβλυναν την επαγρύπνησή τους.
γ) Γιατί, το σημείο αυτό ήταν το συντομότερο από το Γράμμο προς τον Άγιο Δημήτριο, Κρυσταλοπηγή, Βατοχώρι, Μάλι-Μάδι. Η επιχείρηση του ελιγμού ανατέθηκε στην 18η Ταξιαρχία, το δε ρήγμα για το πέρα- σμα άνοιξε το Τάγμα Αλευρά. Ο διάδρομος που ανοίξαμε δεν ήταν παραπάνω από 500 μέτρα και σε πολλά σημεία και 300 μέτρα. Απ’ αυτή τη στενή λουρίδα μέσα σε μια κόλαση πυρών και εκρήξεων οβίδων και όλμων, έπρεπε ως το πρωί να περάσουν όλα τα τμήματά μας. Οι απώλειές μας ήταν σχετικά μικρές: 25 νεκροί και εκατό τραυματίες. Μεταξύ των σοβαρά τραυματισμένων είναι και ο γράφων αυτό το άρθρο στη μνήμη όσων θυσιάστηκαν για να πετύχει ο ΕΛΙΓΜΟΣ.
Κατά το απόγευμα της 21 Αυγούστου είχαν περάσει όλα τα τμήματά μας από τον κλοιό και μέχρι τις 25 του ίδιου μηνός είχαμε πιάσει τις καινούργιες θέσεις στο Βίτσι. Ο αριστοτεχνικός αυτός Ελιγμός - που αποτελεί καινοτομία της Διοίκησης του ΔΣΕ, και συμπλήρωση της επιστήμης των επαναστατικών πολέμων, των πολέμων γενικότερα - πέτυχε 100%.
Η τανάλια του Βαν Φλητ, που προόριζε να συντρίψει το ΔΣΕ έκλεισε, αλλά στις δαγκάνες της έσφιξε τους ίδιους τους εμπνευστές της “Κορωνίδας” να διαλύσουν το Στρατό του λαού, το Δημοκρατικό Στρατό.
Όπως προανάφερα στις 25 Αυγούστου, σε τέσσερες μέρες τα τμήματά μας πιάσανε τις προβλεπόμενες από το σχέδιο θέσεις στο Μάλι-Μάδι, ενισχύοντας τις εκεί δυνάμεις μας. Ενώ αντίθετα ο κυβερνητικός στρατός, παρά τα 600 αυτοκίνητα που διέθετε για τη μεταφορά του από το Γράμμο στο Βίτσι, χρειάστηκε οκτώ ολόκληρες μέρες για να συνέλθει από το ξάφνιασμα και το ισχυρό ράπισμα που δέχτηκε απ ‘ το ΔΣΕ με τον Ελιγμό, και να ανασυνταχτεί όπως- όπως.
Έτσι με αποτυχία τέλειωσε η πρώτη φάση των επιχειρήσεων του κυβερνητικού στρατού και των αμερικάνικων “συμβούλων” τους, κατά του ΔΣΕ στο Γράμμο.
Στις 29 Αυγούστου ο εχθρός άρχισε τη δεύτερη φάση των επιχειρήσεών του για τη διάλυση του ΔΣΕ, τώρα στον ορεινό όγκο του Βίτσι. Τσακισμένος, όμως, ηθικά και σωματικά δεν ήταν σε Θέση να αναλάβει σοβαρή επιθετική πρωτοβουλία κατά των δυνάμεων του ΔΣΕ. Αντίθετα ο Δημοκρατικός Στρατός ανασυντάχθηκε αμέσως και πανέτοιμος αντιμετώπισε και τη νέα επίθεση του εχθρού.
Το Ανώτατο Πολεμικό Συμβούλιο (ΑΠΣ), με πρόεδρο το σ. Ν. Ζαχαριάδη, απαλλαγμένο απ ‘ τον Ιούλη ακόμα από τον κιοτή και ανίκανο Μ. Βαφειάδη και μερικούς άλλους συνθηκολόγους συνεργάτες του, προέβλεπε όπως και στο Γράμμο, ότι ο εχθρός τις κύριες επιθέσεις του θα τις έδινε στις αρχές του Σεπτέμβρη στο Μάλι-Μάδι και πιο συγκεκριμένα στη Ραμπατίνα. Στις 2 του Σεπτέμβρη ο εχθρός τις κύριες δυνάμεις του τις έριξε στο Μάλι-Μάδι, όπου συνάντησε την ατσαλένια αντίσταση των υπερασπιστών του ΒΙΤΣΙ.
Όπως, σε άλλο σημείο αναφέρω, ο σ. Ν. Ζαχαριάδης στην 3η Ολομέλεια της ΚΕ, Σεπτέμβρης 1947, είχε προβλέψει και τονίσει ότι: “Ο ΔΣΕ με την ενεργητική του άμυνα θα ματώσει τον εχθρό και όταν θα τον φέρει σε σημείο κάμψης θα περάσει σε αντεπίθεση”. Τώρα, ύστερα από δυο χρόνια εδώ στο Μάλι- Μάδι, ο στρατός της ολιγαρχίας πράγματι έφτασε στο σημείο αυτής της κάμψης. Αυτό το παραδέχτηκε και ο στρατηγός Ζαφειρόπουλος γράφοντας: “Το ηθικόν του στρατού παρουσιάζει κάμψιν”.
Στις 10 Σεπτέμβρη 1948, 19 μέρες μετά τον ελιγμό και δέκα μέρες από την έναρξη της δεύτερης φάσης των επιχειρήσεων, ο Νίκος Ζαχαριάδης δίνει το σύνθημα για
την αντεπίθεση. Το ρήγμα πραγματοποιήθηκε στη Θέση Ραμπατίνα στο Μάλι-Μάδι.
Και η δεύτερη φάση των επιχειρήσεων στο Βίτσι του κυβερνητικού στρατού και των αμερικάνων “συμβούλων” τους τέλειωσε με βαριά γι’ αυτούς ήττα. Και εδώ επαληθεύτηκε ακόμα μια φορά η σωστή ταχτική του ΔΣΕ που είναι: “Ο σωστός συνδυασμός της ενεργητικής άμυνας με την κύκλωση και ανατροπή του κυβερνητικού στρατού”. Ο Δημοκρατικός Στρατός ανέτρεψε και κυνήγησε τον μοναρχοφασιστικό στρατό και διέλυσε την 22η ταξιαρχία και άλλες τρεις, η 3η ορεινή, η 73η και η 45η έφτασαν σε κακά χάλια στην Κοζάνη. Αν, το Σεπτέμβρη του 1948, ο κυβερνητικός στρατός απόφυγε τη συντριβή του και το καθεστώς της Αθήνας την κατάρρευση, αυτό το οφείλει στη δολιοφθορά και την ανικανότητα του Μ. Βαφειάδη, Ζ. Ζωγράφου, Λ. Στρίγγου, Γ. Ιωαννίδη, Μ. Παρτσαλίδη, Π. Ρούσου, Αχ. Μπλάνα, Ν. Πλουμπίδη, Χρ. Χατζηβασιλείου και άλλων, που είχανε χρεωθεί από το κόμμα να εφαρμόσουν την απόφαση της 2ης Ολομέλειας, 12 Φλεβάρη 1946, για τη δημιουργία μέσα στο 1946 - Άνοιξη 1947 τις απαραίτητες εφεδρείες, δηλαδή τη δημιουργία αριθμητικά μεγάλου, 50-60 χιλιάδες, και ποιοτικά ισχυρού Δημοκρατικού Στρατού, οπότε θα αντιρροπίζαμε τόσο τη βοήθεια των αμερικάνων ιμπεριαλιστών στο καθεστώς της Αθήνας όσο και προπαντός την προδοσία και το πισώπλατο χτύπημα του Τίτο.
Αν την περίοδο των επιχειρήσεων είχαμε ακόμα 10-15 χιλιάδες στρατό θα πετυχαίναμε το στρατηγικό μας σκοπό, την απελευθέρωση της χώρας μας απ ‘ την αγγλο-αμερικάνικη ακρίδα. Αν τέλος έφταναν έγκαιρα και αξιόμαχες οι πέντε χιλιάδες μαχητές του Έβρου, που ταλαιπωρήθηκαν και κατακρατήθηκαν από τον Τίτο, τότε θα αιχμαλωτίζαμε τις 4 προαναφερόμενες ταξιαρχίες, θα παίρναμε την Κοζάνη με όλον τον ανεφοδιασμό και η όλη έκβαση του αγώνα θα ήταν διαφορετική. Τα βάσανα του λαού μας θα είχαν τελειώσει μέσα στο 1948-1949. Το σαθρό αμερικανόδουλο καθεστώς θα κατέρρεε ολοσχερώς.
Αυτό δεν είναι υποκειμενικό, δικό μου μόνο, συμπέρασμα αλλά πραγματικότητα που την παραδέχονται και κορυφαία πολιτικά και στρατιωτικά στελέχη, οι αντίπαλοί μας. Ο στρατηγός Ζαφειρόπουλος σε άρθρο του “Η ήττα της Ραμπατίνας”, γράφει: “η 22η Ταξιαρχία μας διελύθη υπό την σφοδράν αντεπίθεσιν των συμμοριτών και άλλες τρεις η 3η ορεινή, η 73η και η 45η γλύτωσαν την εξόντωσίν των κακήν κακώς”.
Οι στρατηγοί των Αθηνών: Α. Παπάγος, Γιατζής, Τσακαλώτος, Γρηγορόπουλος, Μανιαδάκης, Μπαλοδήμος, Γερακίνης, Κιτριλάκης, κ.α. καθώς και ο Βαν Φλητ και άλλοι αμερικανοί σύμβουλοι ., αποδείχτηκαν ανίκανοι στρατηγοί να νικήσουν και να συντρίψουν το ΔΣΕ. Πέρα από χοντροκομένες και ξεπερασμένες θέσεις των προηγούμενων πολέμων, όπως: «Από Νότον προς Βοράν κίνησις (επίθεσις) και τ ‘ ανάπαλιν .», δεν έχουν να παρουσιάσουν ίχνος στρατιωτικης δημιουργιας που να συγκρίνεται έστω και λίγο με τον Ελιγμό του ΔΣΕ από το Γράμμο στο Βίτσι.
Ο δε Ε. Αβέρωφ στο βιβλίο του “Φωτιά και τσεκούρι” γράφει: “Δεν είναι υπερβολή
να λεχθεί ότι στις αρχές του Φθινοπώρου 1948 είχε κανείς την εντύπωσιν ότι το
σιδηρουν παραπέτασμα έπεφτε στην Ελλάδα. Ο κώδων φαινόταν να μην σημαίνει
πλέον τον κίνδυνον, αλλά την απώλειαν των ελπίδων και της ελευθερίας”. Και ο αρχιστράτηγος Αλ. Παπάγος συμπληρώνει ... λακωνικά: “Αμφιβάλω πλέον για τη
νίκη μας”.
Μπροστά σ αυτές και πληθώρα άλλες μαρτυρίες, αναρωτιέται ο κάθε τίμιος αγωνιστής, ο κάθε σοβαρός πολίτης: Τι αξία έχουν άραγε οι πανικόβλητες κραυγές και ραγιάδικες δηλώσεις των αναθεωρητών συνθηκολόγων ότι «Ο αγώνας του ΔΣΕ ήταν από την αρχή καταδικασμένος, γι’ αυτό δεν έπρεπε να γίνει».
Από τις 14 Ιούνη μέχρι 21 Αυγούστου 1948, ο ΔΣΕ προξένησε στον κυβερνητικό στρατό τεράστειες απώλειες σε τεχνικά μέσα και στρατιώτες. Ο αντίπαλος
στρατός έχασε στις μάχες αυτές περίπου το30% της δύναμής του. “Το ποσοστό απωλειών του σε αξιωματικούς είναι 60% των οπλιτών, πρωτοφανές σε πολεμικά χρονικά (Π.ΕΠ. W).
Που συνίσταται η στρατιωτική και πολιτική σημασία του αριστοτεχνικού Ελιγμού του ΔΣΕ από το Γράμμο στο Βίτσι; Η σημασία βρίσκεται στο εξής: Όταν ο Δημοκρατικός Στρατός, που θεωρούνταν από τους στρατηγούς του κυβερνητικού στρατού και τον Βαν Φλητ κυκλωμένος και αναμένονταν η εξόντωσή του, που αναγγέλλονταν με καμπανοκρουσίες, αυτός άξαφνα έσπασε τον κλοιό βρέθηκε στα μετόπισθεν τους και πέρασε σε γενική αντεπίθεση στο Βίτσι, τους ανέτρεψε και τους κυνήγησε.
Γιατί πέτυχε απόλυτα ο Ελιγμός; Μα γιατί η ηγεσία του Δημοκρατικού Στρατού, ο
Ν. Ζαχαριάδης και οι συνεργάτες του, έσπασαν τις ξεπερασμένες πολεμικές αρχές
και κανόνες στρατηγικής και ταχτικής που οι πόλεμοι συσσώρευσαν στους αιώνες και εφάρμοσαν νέους άγραφους ως τότε κανόνες, καινούργιες άγνωστες αρχές, γιατί και ο πόλεμος που διεξήγαγε ο στρατός του Λαού, ο ΔΣΕ, ήταν κι αυτός καινούργιος, νιόβγαλτος. Αυτήν την νέα Στρατηγική και Ταχτική του δεύτερου ένοπλου αγώνα,
του Ελιγμού ειδικότερα δεν την κατάλαβαν ποτέ οι στρατηγοί της Αθήνας, γιατί έμειναν στείρα κολλημένοι στα παλιά πολεμικά δόγματα/
Η ηγεσία του ΔΣΕ εφαρμόζει πρωτοπόρα, άγνωστη ως τότε στρατηγική, ασύλληπτη από την ηγεσία του κυβερνητικού στρατού . Η δε ταχτική του ΔΣΕ είναι κτήμα όλων των μαχητών του. Ο κυβερνητικός στρατός εκφράζει την αντιδραστική πολιτική και τα συμφέροντα της ολιγαρχίας του πλούτου. Ενώ ο Δημοκρατικός Στρατός εκφράζει τις πολιτικές πεποιθήσεις και τα συμφέροντα του Λαού, τα συμφέροντα, της Πατρίδας.
Ο 3,5χρονος τιτάνιος αγώνας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας στις γενικές του κατευθύνσεις, και ο αριστοτεχνικός ΕΛΙΓΜΟΣ από το ΓΡΑΜΜΟ στο ΒΙΤΣΙ ειδικότερα προσφέρονται σαν πρότυπο, σε συνδυασμό και με τον μαχητικό αγώνα των Πόλεων, τόσο για τους μελλοντικούς αγώνες του λαού μας όσο και για τους απελευθερωτικούς και ταξικούς αγώνες των καταπιεζομένων λαών του κόσμου.

Αλμυρός, 20-21 Αυγούστου 1994